Sinema/tiyatro tarihimizle alakalı binlerce görsel ve yazılı dökümanın yer aldığı arşivimden sizlere dört fotoğraf seçtim. Şimdi dört fotoğraflık bir zaman yolculuğuna ne dersiniz…
Ege Görgün (Landlord)
Kırık Plak / Zeki Müren & Belgin Doruk (1959)
İlk sararmış fotoğrafımız, senaryosunu Bülent Oran’ın yazdığı, Osman F. Seden filmi Kırık Plak setinden. 10 yıllık periyotta pek çok kez birlikte kamera karşısına geçecek Zeki Müren ve Belgin Doruk boğaz manzarası eşliğinde romantik bir sahne çekiyorlar. (Bu dönemde magazin basını ikili arasında yaşanan sözde aşkı bolca taşımıştı manşetlerine. Çift tarafından pek de yalanlanmayan, hatta desteklenen bu asparagas ortak girimlerinin bedava reklamı oluyordu ne de olsa.) Zeki Müren, kendini yani bir ses sanatçısını canlandırdığı filmde önce “kötü kadın” Nermin (Ayfer Feray) sonra da onun kocası “kötü adam” Asım (Hayri Esen) tarafından tuzağa düşürülür. Şöhretinden, sesinden, aşkından olan Zeki özgürlüğünü de kaybetmek tehlikesiyle karşı karşıyadır artık.
Kavuklu Ali Bey & Pişekar İsmail Efendi
Eski bir Türk eğlencesi, geleneksel Türk halk tiyatrosunun bilinen en eski örneklerinden biri olan orta oyunu gösteri sanatlarımızın yapıtaşlarından birini oluşturur. Yazılı bir metne bağlı kalmadan oynanan orta oyunun baş karakterleri Kavuklu (Karagöz’ü andırır) ile Pişekar’dır (Hacıvat’ı andırır). Temaşa tarihimizde pek çok isim canlandırmıştır bu karakterleri. (En bilinenleri Naşit Efendi ve Dümbüllü’dür.) Fotoğrafta gördükleriniz Kavuklu Ali Bey ve Pişekar İsmail Efendi 30’lu yıllarda bu görevi üstlenmiş iki sanatçı. İsimleri saptamak için kullanılan kaynak ise Selim Nüzhet Gerçek’in yazdığı 1942 tarihli Türk Temaşası : Meddah – Karagöz-Orta Oyunu kitabıdır.
Nur Baba (1922)
Türk sinema tarihinin daha ilk paragrafının yazıldığı yıllar. Tekkesini zengin ve güzel kadınlar için bir tuzak olarak kullanan, şehvet düşkünü bir Bektaşi Şeyhi’nin öyküsünü anlatır ‘Nur Baba – Boğaziçi Esrarı’ filmi. Senaryosu Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun romanından uyarlanan, Muhsin Ertuğrul’un hem yönetmenliğini hem de oyunculuğunu üstlendiği filmin diğer oyuncuları arasında Refik Kemal Arduman, Behzat Butak, Galip Arcan ve Vasfi Rıza Zobu yer alır. Tarikat şeyhi Nur Baba ile müridi olan kadın arasındaki aşk ekseninde yozlaşmayı anlatan film, yapımcı ve oyuncuları tehditler aldığından adı değiştirilerek ve türlü zorluklar atlatılarak tamamlanmıştır.
Balıkesir Lale Sineması Hatırası (1966)
Bizi, ilçelerde bile bir değil birkaç tane açık hava sinemasının olduğu yıllara götüren bir fotoğraf. Fotoğrafın arka yüzünde günün tarihi yazılı; 15. 8. 966. Bir de not düşülmüş:
“Kıymetli arkadaşım Yıldırım’la Balıkesir Lale Bahçe Sineması’nın önünde çektirdiğimiz bir hatıra. Selam ve sevgiler, arkadaşın Mustafa Efeoğlu, Balıkesir.”
